متن اصلی
ارزش خانه قوام نه در فضاها، بلکه در کیفیت روابط فضایی است. در کل و جزء این خانه تفکر لازم و درنگ و تامل جایز است. تقدس فلسفه زندگی و حیات امر مهمی بود که در بدو ساخت این خانه در ذهن معمار آن نقش بست و غنای زندگی را در آن به اوج کمال خود رساند. مظروف(زندگی) بسیار ظریف در قالب ظرف(خانه قوام) قرار گرفته و زندگی یک خانواده ایرانی که اولویت اولش آرامش و در کنار آن آسایش بود را به نمایش می گذارد.
روح حاکم در خانه قوام فرا زمان و مکان است. خانه قوام دارای نشانه هایی از حیات طیبه است که می تواند فرا روی زندگی حالا و آیندگان ما قرار گیرد، زیرا زندگی در آن ساری و جاریست و ما در هر لحظه در هر مقطعی از فضا با تجربه زنده روبرو شده و خاطره ای را از آن ثبت می کنیم و به طبع آن هویتی شکل می گیرد، پس ارزش های آن دیروزی، امروزی و فردایی اند( به لحاظ فلسفه زندگی). اینجاست که تجربه حس مکان و خاطرسازی در خانه قوام الدوله به اوج خود می رسد. اولین خاطره و ارزش اینست که در خانه قوام سکنا می گزینی و سکون و آرامش تو را یاد آغوش مهربان مادر و صلابت و اقتدار بنا(ساختار بنا) تو را یاد پدر می اندازد و اینجاست که شخصیت و هویت تو شکل می گیرد. و دومین خاطره و یکی دیگر از ارزش های خانه قوام، حس صاحبخانه بودن به آدم می دهد گویی این مکان ملک توست و تو صاحب اختیار آن هستی(به علت فرا زمانی بودن) و از دیگر ارزش های خانه قوام به لحاظ ساختاری درک و پی بردن به وجود زندگی چند نسلی و اهمیت آن در انتقال فرهنگ و سنت ها است.
خانه قوام دارای پیوستگی و استمرار حیات است. در گذشته مورد استفاده بوده، اکنون مورد بهره برداری قرار دارد و قطعا در آینده هم مورد استفاده واقع می شود.(کاربرد آن در گذشته، حال و آینده ...). خانه قوام متعلق به هر قشر و فرهنگی(داخلی و خارجی-ایرانی و غیر ایرانی) است زیرا جان مایه حیات طیبه را که آرزوی درونی هر بشری(بهشت گمشده) است در خود دارد. متعلق به هر فردی ست که در آن قدم می نهد و چه بسا که باید مسئولیت سنگین حفاظت آن را هم به دوش کشد.
در این جا سخن کوتاه کرده و به ظرف(مکان) و بیان ارزش های آن باز می گردیم.
هنر در خانه قوام به اوج خود می رسد. ارزش ها در ساختار، نقاشی، آینه کاری، کاشی کاری و زیبایی شناسی و ... به تجلی می رسد.
خانه قوام دارای ریتم موسیقی در حرکت فضایی است. گاهی آهنگ سرعت حرکت افزایش و در مکانی مکث است و کاهش، به تناسب فضاها. عبارت هر چیز به جای خود نکوست، برای این خانه به حق صدق می کند. راهرو محل حرکت، نه مکث، اتاق های به عقب رفته به سان چشمان یک بنا در قاب نشسته، گویی مکان باید حفاظت شود. حتی درها آستانه ورود دارند گویی برای ورود به هر مکان رعایت حریم و حفظ حرمت، این امر بدیهی در گذشته و کسب اجازه لازم است. پر و خالی فضا هم با حساب و کتاب بوده است. بحث تقارن به زیبایی در نسبت های فضایی نمود پیدا کرده است. ترکیب رنگ و انعکاس نور در تالار آینه به نقش ها جلوه ی صد چندان می دهد.( ورود و زاویه حرکت نور از ابتدای تابیدن تا غروب هر لحظه آن حسی بیاد ماندی و ثبت لحظه ای است).
بحث سیرکولاسیون از ابتدای ورود تا حرکت و چرخش در فضاها. ورودی هم دارای فلسفه ای نهان در دل خود و مخیر کننده در انتخاب، انتخابی همراه با تامل. سلسله مراتب فضایی کاملا رعایت شده است.
قرارگیری طبیعت در دل بنا (وجود دو حیاط)، نظارگر میزان احترام گذشتگان به طبیعت و توجه به نسبت(مقایسه مساحت بنا به حیاط ها) و اهمیت طبیعت در زندگی آنان دارد.
بحث خرده اقلیم و حس فصول(۴ فصل): در خانه قوام بوی گل های بهاری، طعم میوه های تابستانی، خش خش برگ های پائیزی و سرمای زمستان حس می شود. اینجاست که صحبت همنشینی با طبیعت به میان می آید. مزایای حضور همه فصول در بنا و حس آن ها تاثیریست که طبیعت بر بدن انسان و تقویت روح او دارد.
بحث حوض و ماهی های درون آن، انعکاس فضا در آب، وجود درختان، آواز پرندگان و تلالو نور خورشید تو را به ادراکی از خالق و کرنش در برابر آن وا می دارد.
و در پایان سخن خود را با این جمله و ارزشی از خانه قوام در آینده خاتمه می دهم. گویند: ارزش یک بنا گاهی به وقایع تاریخی اتفاق افتاده در آن ختم می شود.
شاید خانه قوام به عنوان دفتر یک موسسه فرهنگی(ایکوموس) بعدها میزان اعتبار و ارزشی برای این بنا باشد. زیرا ارزش های موجود در این بنا و کیفیت زیسته آن افراد موجود را به شروع و آغاز انقلابی بزرگ در زمینه میراث فرهنگی واداشت.
ارزش خانه قوام اکنون به مردمان آن است به روشن فکران دغدغه مند حفاظت از میراث( هنر و سنت و آئین و آداب و رسوم). زیرا ارزش هر اثر قائم به ساکنان آن و فلسفه وجودیش است. شاید که آیندگان با نگاه به خانه قوام و دیدن عکس های آن به عمق نگاه ساکنان کنونی آن به عنوان دغدغه مندانی برای میراث و حفظ ارزش های آن یاد کنند که این خود یک ارزش افزوده برای آینده این بناست.
دیگر ارزش های خانه قوام (این قسمت مربوط به تصاویر می باشد):
1- کوبه های در (حریم و حرمت ها)(نحوه کوبیدن در و نوع کوبه مورد استفاده حکایت از سنت و آئین و رسمی در ورود به خانه در گذشته دارد.)
2- برگ پاییزی تجربه زیست از خانه قوام (ویدئو)
3- تقسیم بندی ها در تالار آینه
4- انعکاس فضا در آب
5- ابعاد و اندازه حوض های دو حیاط
6- شکل گیری روابط انسانی بر مدار روابط فضایی
7- وجود عناصر مقدس چهرگانه (آب، باد، خاک و آتش).
8- مآنست با فضا و عدم خستگی در فضا
10-چشم انداز بی نظیر از طبقه دوم به حیاط.
11-حتی مواد و مصالح هم دارای ارزش می باشد.